1. Στην χώρα μας η Πιθανή Ημερομηνία Τοκετού (ΠΗΤ) είναι η 40η εβδ από την τελευταία έμμηνο ρύση (Τ.Ε.Ρ). Θεωρείται καταλυτική ημερομηνία και συστήνεται πρόκληση τοκετού στις 40w και πολλές φορές στις 38w – 39w. Στατιστικά, αυτόματη έναρξη τοκετού μέχρι τις 40w πραγματοποιείται σε ποσοστό 10% των εγκύων. Οι υπόλοιπες και κυρίως οι πρωτοτόκες γεννούν μεταξύ 39w – 41w.
Η πρότασή μας: Αναμονή αυτόματης έναρξης τοκετού μεταξύ 41 – 42w, με την προϋπόθεση να είναι φυσιολογικά το καρδιοτοκογράφημα (NST), το οποίο επαναλαμβάνεται κάθε 48 – 72 ώρες και ο υπέρηχος Doppler.
2. Όπως αναφέρθηκε, το ποσοστό προκλήσεων τοκετού που έχουμε στην Ελλάδα είναι υψηλό (άνω του 80%). Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των τοκετών οδηγούνται στην καισαρική τομή λόγω μη ύπαρξης και εφαρμογής πρωτοκόλλων. Ο κάθε μαιευτήρας εφαρμόζει την δική του μέθοδο, κυρίως σύμφωνα με την εμπειρία του. Συνήθης τακτική πρόκλησης τοκετού είναι η ενδοφλέβια έγχυση ωκυτοκίνης, η τεχνητή ρήξη θυλακίου (Τ.Ρ.Θ.) και η χρήση προσταγλανδινών, χωρίς όμως να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος δράσης τους. Σ’ αυτό προστίθεται η περιορισμένη κινητικότητα της επιτόκου, η ύπτια θέση και ο συνεχής καρδιοτοκογραφικός έλεγχος του εμβρύου. Στην πλειονότητα των γυναικών, αν ο τοκετός δεν διεκπεραιωθεί μετά από λίγες ώρες, οδηγούνται σε καισαρική τομή με την αιτιολογία της δυσαναλογίας ή της μη εξέλιξης του τοκετού.
Η πρότασή μας: Προετοιμασία της εγκύου από την 37η w της κύησης για την θέση, την εμπέδωση του εμβρύου, την ωρίμανση του τραχήλου και την αντιμετώπιση του φόβου της εγκύου, με την χρήση φυσικών – εναλλακτικών μεθόδων όπως είναι η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός, η ρεφλεξολογία, τα βότανα, το περπάτημα – ασκήσεις εμπέδωσης, η ψυχολογική υποστήριξη κ.ά. Εφόσον χρειαστεί φαρμακευτική πρόκληση, αυτή ενδείκνυται, αφού οι φυσικές μέθοδοι δεν έχουν αποτέλεσμα ή χρειάζεται για ιατρικούς λόγους η άμεση έναρξη τοκετού. Αφού ενημερωθεί η επίτοκος για τα οφέλη και τις πιθανές επιπλοκές που δύναται να προκύψουν και συναινέσει, μπορεί να γίνει η πρόκληση βάσει πρωτοκόλλων και παρέχοντας στην επίτοκο διευκολύνσεις (φιλικός χώρος, δυνατότητα κίνησης, παρουσία συντρόφου).
3. Η συχνή παρακολούθηση του εμβρύου με NST πριν τις 40 w – χωρίς παθολογικά ευρήματα – αυξάνει το stress της μητέρας για την υγεία του εμβρύου, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η έκκριση κατεχολαμινών, κυρίως αδρεναλίνης και να μειώνεται η έκκριση ωκυτοκίνης. Αυτό δυσκολεύει και καθυστερεί την προετοιμασία της μητέρας και του εμβρύου για τον τοκετό.
Η πρότασή μας: Σε χαμηλού κινδύνου κυήσεις το NST και ο υπέρηχος να γίνεται μετά την Π.Η.Τ. Επιπλέον, η έγκυος θα πρέπει να ενθαρρύνεται για την συμμετοχή της στην προετοιμασία του τοκετού της και να γίνεται σαφές ότι η δική της συμμετοχή θα φέρει το ιδανικό αποτέλεσμα για έναν φυσιολογικό τοκετό.
4. Κατά την διάρκεια της κύησης, ο αυξημένος αριθμός υπερήχων δύναται να δημιουργήσει stress στο έμβρυο, ενώ οι αυξημένες κινήσεις του εμβρύου που συνήθως παρατηρούνται κατά τον υπερηχογραφικό έλεγχο, μπορούν να αποτελέσουν πιθανή αιτία περιτύλιξης του εμβρύου.
Η πρότασή μας: Σε χαμηλού κινδύνου κυήσεις μέχρι τρεις υπέρηχοι σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
5. Οι περισσότερες έγκυες στην χώρα μας δεν ενθαρρύνονται ή δεν ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε ομάδες προετοιμασίας υπό τον συντονισμό έμπειρων και καταρτισμένων μαιών, με αποτέλεσμα να έχουν ελλιπή ενημέρωση, να είναι φοβισμένες και να έχουν δυσκολία να συνεργαστούν στον τοκετό. Επίσης, πολλές γυναίκες/ζευγάρια αντιμετωπίζουν τον γιατρό ως αυθεντία, με αποτέλεσμα να εξαρτώνται απόλυτα από αυτόν και την τεχνολογία.
Η πρότασή μας: Να ενθαρρύνονται οι έγκυες να συμμετέχουν σε ομάδες προετοιμασίας, ώστε να νιώσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και δύναμη για να μπορέσουν να διεκδικήσουν και να βιώσουν τον τοκετό τους. Να απαιτούν όσες πληροφορίες χρειάζονται σε γλώσσα κατανοητή, να συντάσσουν «πλάνο τοκετού» και να το συζητούν με την ομάδα που θα συνεργαστούν.
6. Εξατομικευμένη αξιολόγηση της εγκυμοσύνης σε χαμηλού ή υψηλού κινδύνου και ανάλογη παρακολούθηση. Στη χώρα μας όλες οι επίτοκες αντιμετωπίζονται σαν να ήταν υψηλού κινδύνου. Ο τοκετός είναι ιατρικοποιημένος καθώς στην πλειοψηφία γίνεται χρήση ωκυτοκίνης για επίσπευση της διαδικασίας, μόνιμος καρδιοτοκογραφικός έλεγχος του εμβρύου, μειωμένη κινητικότητα επιτόκου, επισκληρίδιος αναλγησία, Τ.Ρ.Θ., απαγόρευση σίτισης, περινεοτομή, μεταφορά της επιτόκου σε άλλο χώρο λίγο πρίν την γέννηση, πρόωρη απολίνωση του ομφαλίου λώρου, κατευθυνόμενη υστεροτοκία, ανάνηψη του νεογνού, καθυστέρηση στον πρώτο θηλασμό και παραμονή της λεχώνας 3 ημέρες στο μαιευτήριο. Επιπλέον, οι εναλλακτικές μέθοδοι συνήθως αντιμετωπίζονται με καχυποψία και απαγορεύονται, ενώ ο σύζυγος δεν ενθαρρύνεται να έχει ενεργό ρόλο στον τοκετό. Το 99,8% των γυναικών γεννούν στο μαιευτήριο (δημόσιο – ιδιωτικό), με ιατρό Μαιευτήρα – Γυναικολόγο και συνήθως με μαία που προτείνει ο ίδιος.
Η πρότασή μας: Οι χαμηλού κινδύνου έγκυες να γεννούν φυσικά με τις μαίες – τές και να δημιουργηθούν στα μαιευτήρια Κέντρα Φυσικού Τοκετού (Κ.Φ.Τ.). Είναι ουσιώδες να επιτρέπονται οι εναλλακτικές μέθοδοι ανακούφισης του πόνου, η επίτοκος να κινείται, να σιτίζεται και πριν από κάθε εξέταση ή κάποια παρέμβαση να προηγείται ενημέρωση και συγκατάθεση. Η επίτοκος πρέπει να έχει την ελευθερία να γεννήσει στην θέση που επιθυμεί, εφόσον το επιτρέπουν οι συνθήκες. Οι ιατροί και οι μαίες οφείλουν να έχουν υπομονή και να προσφέρουν χρόνο και υποστήριξη. Επιπλέον, πρέπει να ενισχυθεί η σημασία της προστασίας του περινέου, η καθυστέρηση της απολίνωσης του ομφαλίου λώρου, η δέρμα με δέρμα επαφή γυναίκας – νεογνού και να δοθεί σημασία στον χώρο (χαμηλός φωτισμός, διακριτικότητα, όσο το δυνατόν λιγότεροι παρευρισκόμενοι). Απαιτείται η υποστήριξη της άμεσης έναρξης θηλασμού και προτείνεται η παραμονή της λεχώνας στο μαιευτήριο για 5 – 12 ώρες και στη συνέχεια παρακολούθηση στο σπίτι της για 10 τουλάχιστον ημέρες από υποστηρικτική κι έμπειρη ομάδα μαιών. Επίσης, προτείνεται για τις χαμηλού κινδύνου κυήσεις που επιθυμούν τοκετό στο μαιευτήριο, να γίνεται η παρακολούθησή τους στο σπίτι από μαίες και να μεταφέρονται στο μαιευτήριο σε ενεργή φάση τοκετού (5 – 6 εκ).
Γενικότερα στις μαίες – τές στη χώρα μας δεν έχει δοθεί δικαίωμα συνταγογράφησης, με αποτέλεσμα ενώ έχουν το δικαίωμα να παρακολουθούν την χαμηλού κινδύνου έγκυο, αυτό πρακτικά να γίνεται αδύνατο. Μόνο ο τοκετός στο σπίτι γίνεται από την μαία-τή. Στο μαιευτήριο (δημόσιο ή ιδιωτικό) η γυναίκα γνωρίζει ότι πρέπει να έχει ιατρό ενώ η μαία θεωρείται προαιρετική. Είναι ουσιώδες να ενισχυθεί ο ρόλος της Μαίας/τή.
Στατιστικά στοιχεία Ομάδας Μαιών Ευτοκίας
Παρακάτω παραθέτουμε στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα ποσοστά των φυσιολογικών τοκετών που πραγματοποιήθηκαν από την Ομάδα Μαιών της Ευτοκίας στην Αθήνα την περίοδο Μάιος 2009 – Μάιος 2013.
Το σύνολο των επιτόκων την περίοδο αυτή ήταν 720 γυναίκες, από αυτές οι 407 (57%) πρωτοτόκες και 311 (43%) πολυτόκες. Με φυσιολογικό τοκετό γέννησαν 688 γυναίκες (περίπου 94%), με καισαρική τομή 33 γυναίκες (6%). Από τις γυναίκες που γέννησαν φυσιολογικά, υπήρξαν και 71 που γέννησαν φυσιολογικά μετά από προηγούμενη καισαρική τομή – VBAC (10,3%). Από το σύνολο των γυναικών, 691 γυναίκες (96%) είχαν αυτόματη έναρξη τοκετού ενώ μόνο 13 έκαναν πρόκληση τοκετού.
Με φυσικό τοκετό γέννησαν 492 γυναίκες (περίπου 70%) εκ των οποίων 61,9% γέννησαν σε κέντρο φυσικού τοκετού και 38% ήταν τοκετοί στο σπίτι.
