Σε όλο τον κόσμο και για χιλιάδες χρόνια οι γυναίκες γεννούσαν σε διάφορες στάσεις, όρθιες ή καθιστές, συνήθως με κάποια στήριξη. Σε όλες τις φυλές, αφρικανική, αμερικανική, ασιατική, ευρωπαϊκή ή άλλη, οι γυναίκες έπαιρναν τις ίδιες όρθιες στάσεις. Για τις πρωτόγονες γυναίκες, αυτές οι στάσεις ήταν αυθόρμητες και φυσικές. Οι ιστορικοί επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των εθνολόγων, που θεωρούν την όρθια στάση ως την επικρατέστερη μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Οι περισσότερες γυναίκες του σύγχρονου βιομηχανοποιημένου κόσμου περιορίζονται, κατά τον τοκετό τους στα νοσοκομεία, σε ύπτια ή ημιύπτια θέση. Η τακτική αυτή είναι αλόγιστη και περιττή. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η γέννα στα σύγχρονα νοσοκομεία και μαιευτήρια γίνεται καθημερινά μια πολύπλοκη και δαπανηρή υπόθεση, που μετατρέπει μια απολύτως φυσιολογική σωματική λειτουργία σε ιατρική διαδικασία και την επίτοκο γυναίκα σε μια παθητική ασθενή.
Οι έρευνες αποκαλύπτουν πως η ύπτια θέση κατά τον τοκετό έχει σοβαρά μειονεκτήματα:
-
Η ύπτια θέση είναι η μόνη η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να συμπιέζονται τα μεγάλα αγγεία που βρίσκονται κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. Η συμπίεση της μεγάλης αρτηρίας της καρδιάς (κατιούσα αορτή) μπορεί να προκαλέσει δυσχέρεια στο έμβρυο.
-
Με την παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του αίματος προς τη μήτρα και τον πλακούντα, η συμπίεση των μεγάλων φλεβών που οδηγούν στην καρδιά (κάτω κοίλη φλέβα) φράζει την επιστροφή του αίματος, συμβάλλοντας στην πιθανότητα υπότασης και άλλων κυκλοφοριακών προβλημάτων κι αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας.
-
Με την ύπτια θέση δεν αξιοποιείται η ευκινησία των μυών και των αρθρώσεων της λεκάνης. Το βάρος του σώματος που πέφτει πάνω στο ιερό οστούν περιορίζει την ευκινησία του και μειώνει στο ελάχιστο δυνατό τη διάμετρο της εξόδου της λεκάνης, δηλαδή την απόσταση μεταξύ της ηβικής σύμφυσης και του κόκκυγα, προκαλώντας απώλεια περίπου 30% του ανοίγματος σε σύγκριση με το βαθύ κάθισμα και τη γονατιστή με κλίση προς τα εμπρός στάση.
-
Με την ύπτια θέση αγνοείται και δεν αξιοποιείται ο νόμος της βαρύτητας: είναι ευκολότερο για οποιοδήποτε αντικείμενο να πέσει με κατεύθυνση προς την επιφάνεια της γης, παρά να κινηθεί παράλληλα προς αυτή. Η ώθηση του αγέννητου μωρού καθέτως προς τη γη είναι ευκολότερη από την ώθησή του οριζοντίως, γιατί έτσι σπαταλάται ενέργεια, καταβάλλεται μεγαλύτερη προσπάθεια, προκαλείται περιττός πόνος και αυξάνεται η διάρκεια του τοκετού.
-
Στην ύπτια θέση κατά την εξώθηση τεντώνονται άνισα οι ιστοί του περινέου και έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος ρήξης του και η ανάγκη περινεοτομής, όπως αυξάνονται φυσικά και η ένταση και ο πόνος.
Μια στάση γέννας λοιπόν είναι φυσιολογική και αποτελεσματική όταν:
-
Δεν συμπιέζονται τα αιμοφόρα αγγεία
-
Η λεκάνη έχει πλήρη ευκινησία
-
Το σώμα λειτουργεί σε αρμονία με το νόμο της βαρύτητας
-
Κατά την διάρκεια του τοκετού, η αλλαγή στάσεων είναι πιο σημαντική από την επιλογή μιας και μοναδικής στάσης.
Η χρήση λοιπόν των όρθιων στάσεων με εναλλαγές και η κινητικότητα κατά τον τοκετό σύμφωνα με το ένστικτο αλλά και τη γνώση της επιτόκου, χαρακτηρίζει τον ενεργό τοκετό. Πιστεύουμε – όπως δείχνουν πολυάριθμες έρευνες των τελευταίων πενήντα ετών – πως όταν ο τοκετός είναι ενεργός, έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
-
Ο φυσικός ρυθμός και η συνέχεια της γέννας δεν διασπώνται
-
Οι συσπάσεις της μήτρας είναι πιο δυνατές, πιο ρυθμικές και συχνότερες
-
Προάγεται το ομαλό άνοιγμα του τραχήλου
-
Υπάρχει δυνατότητα πλήρους χαλάρωσης στο χρόνο μεταξύ των συσπάσεων, ενώ η πίεση που αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα είναι σταθερά υψηλότερη.
-
Το πρώτο και το δεύτερο στάδιο του τοκετού έχουν μικρότερη διάρκεια
-
Υπάρχει μεγαλύτερη σωματική άνεση, λιγότερη ένταση και πόνος και συνεπώς μικρότερη ανάγκη αναλγησίας
-
Η κατάσταση του νεογέννητου είναι καλύτερη
-
Οι γυναίκες αισθάνονται ότι συμμετέχουν πλήρως, έχουν τον έλεγχο του τοκετού τους και βιώνουν συχνότερα τη γέννα τους σαν μια υπέροχη και χαρούμενη εμπειρία
Μετά από έναν ενεργό τοκετό, η μητέρα αισθάνεται ότι έχει γεννήσει και όχι ότι έχει γίνει έξοδος του μωρού από το σώμα της. Εκείνη και το βρέφος της έχουν συμμετάσχει πλήρως στη γέννηση και είναι και οι δύο ξύπνιοι, χωρίς νάρκωση και φάρμακα. Έτσι δημιουργείται ο καλύτερος δυνατός δεσμός μητέρας – παιδιού.
Είναι αναπόφευκτες οι αλλαγές που θα υπάρξουν σήμερα στη διαχείριση του τοκετού και στην προετοιμασία της γυναίκας για τη γέννα. Η υποψήφια μητέρα έχει ανάγκη από γνώση και κατανόηση της εγκυμοσύνης της, του τοκετού και τη γέννας της, της σωματικής και νοητικής ανάπτυξης του παιδιού, όπως έχει ανάγκη και από σωματική προετοιμασία. Πρέπει να γνωρίζει τις διάφορες στάσεις και τα οφέλη της καθεμιάς και να εξοικειωθεί με αυτές, για να μπορεί να αυτοβοηθιέται ενεργά και αποτελεσματικά στη γέννηση των παιδιών της. Μπορεί επίσης να ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό μαθαίνοντας να ηρεμεί το πνεύμα της και να βρίσκεται σε πιο καλή επαφή με τον εσώτερο εαυτό της και το βαθύτερο ένστικτό της.
Τέλος, όσες γυναίκες έχουν βιώσει έναν ενεργό τοκετό και όσοι ήταν μάρτυρες παθητικών και ενεργών τοκετών, δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι ο ενεργός τοκετός είναι ευκολότερος, ασφαλέστερος και αποτελεί μεγαλύτερη ανταμοιβή για τη μητέρα και το παιδί.
Ο τρόπος που έρχονται τα παιδιά μας στον κόσμο επηρεάζει τις ζωές τους και κάθε βελτίωση στην εμπειρία της γέννας μας βοηθάει να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Όταν μιλάμε για φυσικό τοκετό αναφερόμαστε συνήθως στον τοκετό χωρίς φαρμακευτικές επεμβάσεις, ενώ ο ενεργός τοκετός είναι κυριολεκτικά ένας αληθινά φυσικός τοκετός.
Βιβλιογραφία
- J. & A. Balaskas, 1982, Manifesto
- MIDIRS “Informed choice” 1996
- WHO care in normal birth 1996
- P. Simkin, “Comfort measures for Childbirth” 1997
